تجهیزات و اتصالات برق صنعتی، ستون فقرات هر سیستم تولیدی و صنعتی هستند. این تجهیزات، وظیفه انتقال، توزیع و کنترل انرژی الکتریکی را بر عهده دارند و نقش حیاتی در عملکرد صحیح و ایمن ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی ایفا می‌کنند. از کنتاکتورها و رله‌ها برای کنترل جریان برق گرفته تا کابل‌ها و سیم‌های انتقال انرژی، هر یک از این تجهیزات و اتصالات برق صنعتی نقش منحصربه‌فردی در سیستم‌های برق صنعتی دارند.
اهمیت تجهیزات و اتصالات برق صنعتی در عصر صنعتی شدن کنونی بیش از پیش نمایان شده‌است. با افزایش پیچیدگی فرایندهای صنعتی، نیاز به تجهیزات برق صنعتی دقیق‌تر، کارآمدتر و قابل اطمینان‌تر نیز افزایش یافته‌است. این تجهیزات و اتصالات برق صنعتی باید بتوانند در شرایط سخت کاری مانند: دمای بالا، رطوبت زیاد و ارتعاشات، به طور مداوم و بدون وقفه عمل کنند. در ادامه این مقاله از کانکتور سنتر، به بررسی دقیق‌تر انواع تجهیزات و اتصالات برق صنعتی و کاربردهای آن‌ها خواهیم پرداخت.
تفاوت برق صنعتی با برق ساختمان
برق صنعتی و برق ساختمان هر دو با انرژی الکتریکی سروکار دارند؛ اما تفاوت‌های اساسی در نوع کاربرد، تجهیزات و پیچیدگی دارند. برق صنعتی با ولتاژ و جریان‌های بسیار بالاتر سروکار دارد و برای تامین انرژی ماشین‌آلات سنگین و فرایندهای صنعتی در کارخانه‌ها و صنایع مختلف به کار می‌رود. تجهیزات برق صنعتی مانند کنتاکتورها، رله‌ها و تابلوهای برق صنعتی، بسیار پیچیده‌تر و قدرتمندتر از تجهیزات برق ساختمان هستند. در مقابل، برق ساختمان برای تامین انرژی روشنایی، وسایل خانگی و تجهیزات اداری در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری به کار می‌رود و با ولتاژ و جریان‌های پایین‌تری سروکار دارد.
انواع تجهیزات برق صنعتی
تجهیزات برق صنعتی، نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح و ایمنی صنایع ایفا می‌کنند و انتخاب و نصب صحیح آن‌ها، به افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها کمک شایانی خواهد کرد. در این بخش برخی از مهم‌ترین تجهیزات برق صنعتی را معرفی می‌کنیم:
جعبه تقسیم برق صنعتی
این جعبه‌ها برای توزیع برق به بخش‌های مختلف یک سیستم الکتریکی استفاده می‌شوند. آن‌ها معمولاً از جنس فلز یا پلاستیک مقاوم ساخته‌شده‌است و دارای ورودی و خروجی‌های متعددی هستند.
جانکشن باکس
این جعبه‌ها برای اتصال و محافظت از اتصالات سیم‌ها و کابل‌ها در محیط‌های صنعتی استفاده می‌شوند. آن‌ها معمولاً دارای درجه حفاظت بالایی هستند و در برابر گرد و غبار، رطوبت و ضربه مقاوم هستند.
رله
رله‌ها کلیدهای الکتریکی هستند که برای کنترل مدارهای الکتریکی با استفاده از یک سیگنال کم‌توان استفاده می‌شوند. آن‌ها در انواع مختلفی مانند رله‌های الکترومغناطیسی، رله‌های حرارتی و رله‌های حالت جامد موجود هستند.
کنترل کننده منطقی برنامه‌پذیر
PLC پی‌ال‌سی، یک کامپیوتر صنعتی است که برای کنترل فرایندهای صنعتی استفاده می‌شود. PLCها می‌توانند ورودی‌های مختلفی مانند سنسورها و سوئیچ‌ها را دریافت کرده و بر اساس برنامه از پیش تعیین شده، خروجی‌هایی مانند عملگرها و موتورها را کنترل کنند.
دژنکتور
دژنکتور یک نوع کلید قدرت است که برای قطع و وصل مدارهای الکتریکی با جریان بالا استفاده می‌شود. دژنکتورها معمولاً دارای مکانیزم قطع سریع هستند و برای حفاظت از تجهیزات در برابر اضافه جریان و اتصال کوتاه به کار می‌روند.
کنتاکتور
کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که برای قطع و وصل مدارهای الکتریکی با بارهای القایی مانند موتورها استفاده می‌شود.
بیمتال
بی متال یک عنصر حرارتی است که برای حفاظت از موتورهای الکتریکی در برابر اضافه بار استفاده می‌شود.
اینورتر
اینورتر یک دستگاه الکترونیکی است که برق AC را به برق DC تبدیل کرده و سپس آن را به برق AC با فرکانس متغیر تبدیل می‌کند.
سافت استارتر
سافت استارترها با کاهش جریان راه‌اندازی، به افزایش عمر موتور و کاهش تنش‌های مکانیکی کمک می‌کنند.
درایو
درایو وسیله‌ای الکترونیکی است که برای کنترل سرعت و گشتاور موتورهای الکتریکی استفاده می‌شود. درایوها با تبدیل برق AC به DC و سپس به AC با فرکانس متغیر، امکان کنترل دقیق سرعت موتور را فراهم می‌کنند.
رله کنترل فاز
رله کنترل فاز برای محافظت از موتورهای سه فاز در برابر عدم تقارن ولتاژ، افت ولتاژ و قطع شدن یک فاز استفاده می‌شود. این رله با مقایسه ولتاژ فازها، هرگونه ناهنجاری را تشخیص داده و موتور را از مدار خارج می‌کند.
چراغ سیگنال
چراغ سیگنال برای نشان دادن وضعیت مختلف یک سیستم الکتریکی استفاده می‌شود. این چراغ‌ها با رنگ‌های مختلف (مانند قرمز، سبز، زرد) نشان می‌دهند که یک دستگاه روشن است، خاموش است یا در حالت خطا قرار دارد.
کنتاکتور خلا
کنتاکتور خلا نوعی کلید الکتریکی است که در آن قطع و وصل جریان در محیط خلا انجام می‌شود. این نوع کنتاکتورها برای قطع و وصل جریان‌های بالا و ولتاژهای متوسط استفاده می‌شوند و عمر طولانی‌تری نسبت به کنتاکتورهای معمولی دارند.
فیوز
فیوز یک عنصر حفاظتی است که برای قطع مدار در صورت بروز اضافه جریان یا اتصال کوتاه استفاده می‌شود. این فیوزها در انواع مختلفی مانند فیوز شیشه‌ای، فیوز سرامیکی و فیوز چینی تولید می‌شوند.
کلید
کلید وسیله‌ای است برای قطع و وصل دستی مدارهای الکتریکی. این کلیدها در انواع مختلفی مانند کلید اهرمی، کلید زبانه‌ای و کلید چرخشی تولید می‌شوند.
کلید مینیاتوری (MCB)
کلید مینیاتوری یک کلید خودکار است که برای حفاظت از مدارهای الکتریکی در برابر اضافه جریان و اتصال کوتاه استفاده می‌شود. MCB ها به دلیل اندازه کوچک، نصب آسان و قیمت مناسب، بسیار پرکاربرد هستند.
کلید محافظ جان (RCD)
کلید محافظ جان برای حفاظت افراد در برابر برق‌گرفتگی استفاده می‌شود. این کلید با تشخیص جریان نشتی به زمین، مدار را قطع می‌کند.
رله حفاظت موتور
رله حفاظت موتور برای محافظت از موتورهای الکتریکی در برابر اضافه‌بار، اتصال کوتاه، عدم تعادل و سایر خطرات استفاده می‌شود.
کلید حرارتی
کلید حرارتی برای محافظت از موتورهای الکتریکی در برابر اضافه‌بار استفاده می‌شود. این کلید با تشخیص افزایش دمای سیم‌پیچ موتور، مدار را قطع می‌کند.
رله شیشه‌ای
رله شیشه‌ای نوعی رله الکترومکانیکی است که در مدارهای فرمان استفاده می‌شود. این رله‌ها به دلیل ساختار ساده و قیمت پایین، بسیار پرکاربرد هستند.
توجه: این تنها بخشی از تجهیزات برق صنعتی است و تجهیزات دیگری نیز وجود دارند که با توجه به کاربرد و نوع صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای انتخاب و استفاده صحیح از این تجهیزات، بهتر است از متخصصان برق کمک بگیرید.
اتصالات برق صنعتی
اتصالات برق صنعتی، اجزای حیاتی هستند که نقش کلیدی در برقراری ارتباط بین تجهیزات الکتریکی مختلف ایفا می‌کنند. این اتصالات، از سیم‌ها و کابل‌ها در برابر آسیب‌های محیطی محافظت، و اتصال مطمئن و ایمن را تضمین می‌کنند. لوله و گلند فلکسیبل، هد بوشن، بست براکت و وایرشو از جمله رایج‌ترین اتصالات برق صنعتی به شمار می‌روند.
- لوله‌ها و گلند آب بندی برای محافظت از کابل‌ها در برابر خم شدن و سایش استفاده می‌شوند.
- هد بوشن‌ها نیز برای ایجاد اتصال ایمن بین کابل‌ها و تجهیزات الکتریکی به کار می‌روند.
- بست براکت برای ثابت نگه‌داشتن لوله‌ها و کابل‌ها بر روی سطوح مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- وایرشوها نیز برای اتصال سیم‌ها به یکدیگر یا به تجهیزات الکتریکی به کار می‌روند.
علاوه بر مواردی که ذکر کردیم، اتصالات دیگری مانند زانو کاندوئیت نیز در سیستم‌های برق صنعتی به کار گرفته‌می‌شوند. زانو کاندوئیت برای تغییر جهت لوله‌ها و کابل‌ها به کار می‌رود. انتخاب نوع اتصال مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع کابل، محیط کار و استانداردهای ایمنی بستگی دارد. استفاده از اتصالات استاندارد و باکیفیت، به افزایش عمر مفید تجهیزات الکتریکی و کاهش ریسک بروز حوادث کمک شایانی می‌کند.
در انتخاب و نصب اتصالات برق صنعتی، رعایت نکات ایمنی بسیار مهم است. اتصال صحیح و محکم اتصالات، جلوگیری از ایجاد جرقه و حرارت بیش از حد و استفاده از اتصالات مناسب برای هر نوع کابل از جمله مواردی است که باید به آن توجه ویژه شود.
جمع بندی
در این نوشتار، به بررسی تجهیزات و اتصالات برق صنعتی پرداختیم. این تجهیزات شامل طیف گسترده‌ای از ابزار و دستگاه‌ها می‌شوند که برای کنترل، حفاظت و توزیع برق در صنایع مختلف به کار می‌روند. در ادامه چند مدل اتصالات همچون کانکتور لوله فلکسیبل را معرفی نمودیم. به یاد داشته‌باشید که انتخاب صحیح تجهیزات و اتصالات برق صنعتی مسیر روبروی شما را با امنیت خواهد ساخت.
