گلند ضد انفجار یکی از ابزارهای ایمن‌سازی کارآمد است. قطعه‌ای کوچک و درعین‌حال بسیار پرکاربرد که در محیطهای پرخطر با ایجاد یک مرز امن بین کابلهای برق و تجهیزات الکتریکی از بروز فجایع بزرگ آتش‌سوزی و انفجار جلوگیری می‌کند.
طبق آمار NFPA، سالانه به دلیل مشکلات الکتریکی در محیطهای تجاری و صنعتی، حدود 33000 آتش‌سوزی در سراسر جهان رخ میدهد. بسیاری از آنها به دلیل اتصالات ضعیف کابل‌ها اتفاق می‌افتند. تنها راه جلوگیری از این اتفاقات و برای حفاظت از جان افراد و تجهیزات، ایمن‌سازی محیط است.
گلند ضد انفجار چه کاربردی دارد؟
گلند ضد انفجار یک اتصال‌دهنده مکانیکی از انواع گلند آب بندی است. این ابزار روی تجهیزات الکتریکی نصب میشود و با اتصال دقیق کابلهای برق به تجهیزاتی مانند جعبه‌های تقسیم، تابلوهای برق و موتورها، فاصله بین آنها را به طور کامل درزگیری می‌کند. همچنین، محیطهای Zone 1 و Zone 2 را ایمن‌سازی می‌کند.
ضد انفجار بودن گلند به چه معناست ؟
همیشه در محیطهای صنعتی مانند پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها یا معادن، گازهای قابل اشتعال، بخار و گردوغبار زیادی پراکنده هستند. پس حتی در صورت بروز یک جرقه کوچک ناشی از اتصال ضعیف کابل باعث شعله‌ور شدن گازها و دیگر مواد فرار موجود در محیط میشود. این شرایط ممکن است به یک انفجار بزرگ منجر شود.
گلند ضد انفجار وظیفه آببندی و ایزولاسیون کامل را دارد. این کار برای جلوگیری از ورود ذرات گردوغبار، بخار یا گازهای قابل اشتعال از محل اتصال کابل به تجهیزات الکتریکی انجام میشود. این ابزار همچنین طوری طراحی‌شده که اگر در داخل تجهیزات جرقه یا انفجار کوچکی اتفاق بیفتد، شعله و فشار ناشی از آن را مهار کند. چنین کنترل‌هایی مانع از تبدیل شدن یک حادثه کوچک به یک انفجار بزرگ‌تر میشود.
انواع گلند ضد انفجار بر اساس جنس، کاربرد و تکنولوژی حفاظت
گلند ضد انفجار در انواع مختلفی طراحی و تولید میشود و هر کدام برای شرایط و کاربردهای خاصی مناسب هستند.
انواع گلند بر اساس جنس بدنه به دو دسته تقسیم می‌شوند:
گلندهای فلزی
این گلندها که از جنس فلزهای مختلفی مثل برنجی، استیل و آلومینیومی ساخته می‌شوند، از مقاومت مکانیکی و حرارتی بالایی برخوردار هستند. این ابزار برای استفاده در محیطهای بسیار خشن و خورنده مثل سکوهای نفتی یا کارخانه‌های شیمیایی طراحی شده‌اند. گلندهای برنجی با روکش نیکل پوشیده شده‌اند و مقاومت بالایی در برابر زنگ‌زدگی دارند. گلندهایی که از جنس استیل و فولاد ضدزنگ هستند متناسب با شرایط محیطهای شیمیایی و دریایی طراحی شده‌اند.
گلندهای پلاستیکی
این نوع گلندها از پلاستیک‌های غیرقابل اشتعال مانند پلی‌آمید ساخته می‌شوند و وزن سبک‌تری نسبت به گلندهای فلزی دارند و از آنها ارزان‌تر هستند. از این نوع گلند ضدانفجار در محیط‌هایی با خطر انفجار کم‌تر استفاده میشود..
گلندها بر اساس نوع کابل نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- گلند بدون آرمور: این نوع گلند ضدانفجار برای کابلهای معمولی که فاقد پوشش محافظ فلزی هستند، استفاده میشود و ساختاری ساده دارد و وظیفه مهار و آببندی کابل را بر عهده دارد.
- گلند آرموردار: برای کابلهای آرموردار که از یک لایه محافظ فلزی برخوردار هستند و مقاومت مکانیکی بیشتری دارند از گلندهای ضدانفجار آرموردار استفاده میشود که به طور خاص طراحی شده‌اند و لایه محافظ کابل را به‌طور محکم و کامل مهار کرده و علاوه بر آببندی کابل از اعمال فشار روی کابل جلوگیری می‌کنند. این نوع گلندها در محیط‌هایی که خطر فیزیکی بیشتری کابل‌ها و اتصالات تهدید می‌کند یا نیاز به استحکام بیشتر است، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع گلند ضدانفجار بر اساس بر اساس تکنولوژی حفاظت:
- گلندهای ضدانفجار با حفاظت افزایش ایمنی (Ex e): این دسته از گلند ضدانفجار برای در مکان‌هایی که احتمال وقوع انفجار در آنها کم‌تر است مانند Zone 1 و Zone 2، کاربرد دارد. گلندهای ضدانفجار Ex e این قابلیت را دارند از ایجاد حرارت بیش از حد جلوگیری کرده و مانع از جرقه‌زدن در شرایط عادی و خطا شوند.
- گلندهای ضد انفجار با محفظه ضد انفجار (Ex d): گلندهای Ex d در محیطهای صنعتی پرخطر استفاده می‌شوند. این نوع از گلند ضدانفجار برای مهار کامل انفجار طراحی شده پس چنانچه جرقه‌ای در داخل محفظه الکتریکی رخ دهد و منجر به انفجار گازهای قابل اشتعال شود، گلند با مقاومت فیزیکی بالایی که دارد، فشار و شعله حاصل از انفجار به طور کامل به محفظه محدود می‌کند و با جلوگیری از خروج آن، مانع از گسترش انفجار در خارج از تجهیزات و بروز فاجعه خواهد شد.
معیارهای کلیدی برای انتخاب گلند ضدانفجار
برای انتخاب گلند ضد انفجار باید شناخت دقیقی از نیازهای محیط و فنی تجهیزات داشته باشید. ابزاری را انتخاب کنید که دارای استانداردها و گواهینامه‌های معتبری مانند ATEX و IECEx باشد. توجه کنید که سایز گلند با قطر خارجی کابل و رزوه تجهیزات الکتریکی باید مطابقت داشته باشد.
همچنین جنس گلند انتخابی شما باید با شرایط محیطی که در آن استفاده میشود، سازگار باشد. گلندهای فلزی برای استفاده در محیطهای مرطوب و شیمیایی و دریایی، گلندهای پلاستیکی نیز برای محیط‌هایی با خطر انفجار کم‌تر مناسب هستند.
علاوه بر این گلند ضد انفجار باید مطابق با استانداردهای IP66، IP67 یا IP68 تولید شده‌باشد. این استانداردها برای ایستادگی در برابر دما، مواد شیمیایی و نفوذ عوامل خارجی ضروری هستند.
گلند ضد انفجار چه کاربردهایی دارد؟
گلند ضد انفجار برای جلوگیری از فجایع بزرگ در محیطهای صنعتی پرخطر طراحی‌شده و کاربردهای مختلفی دارد.
برای مثال در صنایع نفت و گاز مانند پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها و سکوهای نفتی از آن استفاده میشود. این ابزار برای جلوگیری از خطر انفجار گازهای قابل اشتعال و بخارات نفتی مناسب است. همچنین در معادن زیرزمینی که گازهای قابل اشتعال زیادی در هوا وجود دارند، مانند معادن زغال‌سنگ، از آن استفاده میشود. این ابزار در کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی که با مواد فرار و قابل اشتعال سروکار دارند، نیز کاربرد دارد. کارگاه‌هایی که رطوبت و گردوغبار بالا است، می‌توان از گلند ضدانفجار استفاده کرد. در صنایع غذایی مانند کارخانه‌های تولید آرد یا پودر قند که گردوغبار ریز و قابل اشتعال در هوا پراکنده است، برای جلوگیری از انفجار و آتش‌سوزی گلند ضدانفجار به‌کار می‌رود.
استفاده از گلند ضد انفجار چه مزایایی دارد؟
استفاده از گلندهای ضد انفجار در محیطهای کاری پرخطر مزایای زیادی دارد. مهم‌ترین آنها افزایش ایمنی کارکنان است. این ابزار کارآمد با جلوگیری از بروز خطرات احتمالی، علاوه بر حفظ جان افراد، سرمایه‌های مالی را نیز حفظ می‌کند. با افزایش طول عمر تجهیزات و کاهش هزینه‌های عملیاتی ناشی از تعمیرات و جایگزینی تجهیزات آسیب‌دیده، گلند یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای تضمین ایمنی و افزایش کارایی است.
سخن آخر
گلند ضد انفجار تنها یک اتصال‌دهنده ساده نیست. این قطعه کوچک، ضامن حفظ ایمنی در محیطهای پرخطر صنعتی است. در مکان‌هایی که هر جرقه ممکن است به یک فاجعه تبدیل شود، انتخاب صحیح، نصب دقیق و رعایت دقیق استانداردها برای حفظ جان انسان‌ها و سرمایه‌های یک سازمان بسیار حائز اهمیت است.
پس استفاده از گلندها می‌تواند یک سرمایه‌گذاری بلندمدت و سودآور باشد. با انتخاب یک گلند ضد انفجار که از نظر فنی با استانداردهای ATEX و IECEx مطابقت دارد و با شرایط محیطی خاص شما نیز سازگار است، ایمنی کارکنان و کسب‌وکار را بیمه کنید.
سوالات متداول
گلند ضد انفجار چه کاری انجام میدهد؟
گلند ضد انفجار وظیفه آببندی کامل محل اتصال کابل به تجهیزات الکتریکی را بر عهده دارد و مانع از نفوذ گازها و گردوغبار قابل اشتعال به داخل آنها میشود و این قابلیت را دارد که در صورت بروز جرقه یا انفجار کوچک داخلی با مهار کردن شعله و فشار آن را مهار کرده از گسترش حادثه جلوگیری کند. آیا می توان از گلند معمولی به جای گلند ضد انفجار در محیط های پرخطر استفاده کرد؟
خیر، گلندهای معمولی برای مهار جرقه و شعله طراحی نشدهاند و استانداردهای را ندارند به همین دلیل استفاده از آنها در محیطهای پرخطر، حوادث چبرانناپذیری به دنبال خواهد داشت. گلند آرموردار و بدون آرمور چه تفاوتی با هم دارند؟
گلند آرموردار برای کابلهایی که لایه محافظ فلزی (آرمور) دارند، طراحی شده و علاوه بر آببندی، قابلیت مهار این لایه محافظ را نیز دارد در مقابل گلند بدون آرمور برای کابلهای معمولی و فاقد لایه محافظ طراحی شده است و تنها وظیفه آببندی را بر عهده دارد.
