لوله کشی برق ساختمان به‌صورت کلی جزء یکی از موضوعات بسیار مهم و ضروری درزمینۀ برق ساختمان بوده و فرد برای یادگیری آن باید به شکل تخصصی در دوره‌های آموزشی برق ساختمان شرکت کند. بیشتر افراد برق‌کار حرفه‌ای لوله‌کشی برق ساختمان برای موفقیت در کار خود باید به بهترین شکل ممکن با حوزه‌های مختلف برق ساختمانی آشنا باشند. فرآیند لوله‌کشی ساختمانی اساساً پیش از مراحل نازک‌کاری ساختمان انجام خواهد شد و با لوله‌کشی برق ساختمان به‌طور عمده جریان مسیر سیم‌ها ازلحاظ امنیت برق ایمن می‌شود. در لوله‌کشی‌های برق ساختمان، سیم‌ها با مصالح ساختمانی هیچ‌گونه تماسی نخواهند داشت و بنابراین سیم‌ها اصلاً دچار آسیب‌دیدگی‌های جزئی و یا پوسیدگی نمی‌شوند.
برای انجام شدن لوله‌کشی برق ساختمان به بهترین صورت ممکن باید در گام نخست نقشه سیم‌کشی برق ساختمان تعیین شود. در اصل می‌توان بیان نمود که نقشه سیم‌کشی برق در ساختمان به‌طور عمده مسیر یا جهت حرکت لوله‌های برق ساختمان را تعیین خواهد کرد.
لوله‌کشی‌های برق ساختمان به‌طور کل دارای نوع‌های گوناگونی می‌باشند که هرکدام از آن‌ها به شیوه‌های خاص خود در فرایند لوله‌کشی استفاده و اجرا خواهند شد. استفاده غلط و نامناسب از لوله‌های برق مخصوص ساختمان در اصل علاوه بر نصب نشدن دارای یک سری از آسیب‌ها یا صدمات مختلف خواهد بود؛ زیرا بعد از پایان فرایند لوله‌کشی‌های برق ساختمان، عوض نمودن لوله‌ها بسیار سخت و پرهزینه می‌گردد. افراد برق‌کار ماهر ساختمان عموماً باید پیش از استفاده از لوله‌کشی با انواع مختلف لوله‌های برق ساختمان آشنا باشند و در هر محیط یا فضای خاص از بهترین نوع آن‌ها استفاده نمایند.
انواع لوله‌کشی برق ساختمان
برای رفع مشکلات ناشی از آسیب‌دیدگی سیم‌های برق در ساختمان اساساً باید از لوله‌های مناسب سیم‌کشی برق استفاده کرد. این نوع لوله‌ها به‌طورکلی در نوع‌های گوناگونی از قبیل پلی آمید، PVC، پلی‌اتیلن، گالوانیزه سرد و گرم، کاندویت فلزی، شیلنگ پلاستیکی و فلزی و لوله خرطومی ساخته می‌شوند. هر یک از لوله‌های فوق به‌صورت مخصوصی در لوله‌کشی برق ساختمان نصب و اجرا می‌شوند.
☑️ لوله‌کشی برق ساختمان با لوله‌های پلی آمید: این نوع لوله اکثراً از جنس پلاستیک بوده و بسیار نرم، سبک و قابل‌انعطاف پذیر است. لوله پلی آمید در مقایسه با سایر لوله‌های موجود در بازار ازنظر قیمت اندکی ارزان‌تر خواهد بود. عیب اصلی این لوله مشتعل بودن آن است و این مورد تنها نقض آن خواهد بود.
☑️ لوله‌کشی برق ساختمان با لوله‌های پی‌وی‌سی: این نوع لوله از معروف‌ترین نوع‌های لوله برق ساختمان بوده و بیشتر برحسب پی‌وی‌سی محکم و سخت تولید می‌شود. لوله PVC به‌طورکلی در برابر انواع مختلف مواد شیمیایی، زنگ‌زدگی‌ها و … پایدار است و اکثراً در زیر سقف بتنی نصب می‌شود.
☑️ لوله‌های خرطومی: از زمان‌های قدیم از این نوع لوله در حوزۀ لوله‌کشی برق ساختمان استفاده شده و بیشتر در قسمت‌های زیر کاشی یا بین کاشی برای برق‌رسانی ساختمان استفاده می‌شود.
☑️ لوله‌های گوالنیزه گرم و سرد: از این نوع لوله اکثراً در قسمت زیرین مصالح مثل گچ استفاده می‌شود. لوله گوالنیزه سرد و گرم به‌صورت کلی در برابر زنگ‌زدگی‌های مختلف پایدار و مقاوم است. از لوله گوالنیزه گرم در محیط‌های باز و از لوله گوالنیزه سرد در درون مکان‌های سربسته مثل کارگاه و خانه استفاده خواهد شد.
☑️ لوله شیلنگ پلاستیکی: این نوع لوله مانند لوله‌ی خرطومی بوده و تنها فرق میان این دو لوله تفاوت در جنس تشکیل‌شده آن است. لوله شیلنگ پلاستیکی اکثراً با استفاده از فلز تولید می‌شود.
اصول لوله کشی برق ساختمان
در قسمت بالا انواع گوناگون لوله‌های برق معرفی شد و حال نوبت به رعایت نمودن اصول و نکات قابل‌توجه در موقع برق‌رسانی ساختمان است. رعایت نکردن قوانین و اصول اولیه لوله‌کشی برق ساختمان به‌طورکلی یکسری از مشکلات مانند جرقه زدن ناگهانی، آتش‌سوزی و … را در پی دارد. در بخش زیر به کلی‌ترین اصول اولیه لوله‌کشی برق ساختمان پرداخته خواهد شد:
⏹️ لوله‌های برق مخصوص برق‌کشی ساختمان اساساً باید از لوله‌های فاضلاب به‌اندازه‌ی 30 الی 35 سانتی‌متر فاصله داشته باشند. امروزه متأسفانه بیشتر برقکاران، موفق به ایجاد یک‌راه جدا برای لوله‌های برق و قرار دادن آن در جنب لوله‌های فاضلاب نمی‌شوند.
⏹️ سقف بیشتر ساختمان‌های دارای تیر و بلوک اساساً کاذب نبوده و برای لوله‌کشی برق ساختمان مناسب نخواهد بود. برای ایجاد لوله‌کشی‌های برق در این نوع ساختمان‌ها باید لوله‌ها از طبقه بالا به پایین نصب بشوند و بعد لوله‌ها با استفاده از زانوهای 45 یا 90 درجه به طبقه‌های پایین منتقل شوند.
⏹️ در موقع طراحی نقشه‌های لوله‌کشی برق ساختمان بهتر است که لوله‌کشی برق ساختمان از بخش کف شروع نشود چون‌که بیشتر لوله‌های آب از این مسیر رد خواهند شد و این کار باعث آسیب دیدن لوله‌های برق می‌شوند.
⏹️ میان لوله برق در ساختمان باید معمولاً فاصله‌ای به‌اندازه 15 سانتی‌متر ایجاد شود.
⏹️ از لوله‌ی منبسط شونده و یا جمع شونده غالباً باید در بخش‌هایی از ساختمان که گرما یا سرمای است، استفاده شود زیرا در مقابل تغییرات مختلف دما مقاوم و پایدار خواهد بود.
⏹️ فرد برای لوله‌کشی برق ساختمان خود باید حتماً در دوره‌های آموزشی برق ساختمان شرکت کند و در آنجا کلیه‌ی اصول و مراحل مربوط به لوله‌کشی برق ساختمان را یاد بگیرد.
ابزارآلات ضروری برای لوله کشی برق ساختمان
لوله‌کشی برق ساختمان بدون شک همانند هر نوع فعالیت دیگری، به یک سری از وسایل یا ابزارآلات مخصوص نیازمند است. در بخش زیر به مهم‌ترین وسایل و ابزارآلات موردنیاز برای لوله‌کشی برق ساختمان اشاره خواهد شد:
🆙 کاتر
🆙 متر مخصوص
🆙 کمان اره تیز
🆙 فنر خمشی
🆙 خودکار آبی یا قرمز و تبر مخصوص
🆙 وسایل گرمایشی از قبیل بخاری‌برقی و پیک‌نیک
🆙 بطری آب
🆙 چسب برق
استاندارد لوله کشی برق ساختمان
در قسمت زیر به‌صورت کلی به عمده‌ترین استانداردهای لوله‌کشی برق ساختمان اشاره خواهد شد:
➡️ نسبت قطر درونی لوله برق به قطر دسته سیم به‌طور کل باید حدود 1.3 تعیین شود.
➡️ در موقع نصب لوله‌های برق باید خالی باشند.
➡️ استفاده از فرایند لوله‌کشی دیگر در فرایند لوله‌کشی اصلی ممنوع است.
➡️ عوض نمودن مدل و نوع لوله‌ی برق بدون قرار گرفتن جعبه مخصوص در مکان تعویض اساساً ممنوع خواهد بود.
➡️ مدارهای نصب‌شده در زیر طبقات تنها باید با استفاده از لوله‌های پلاستیکی خرطومی یا لوله‌های تغذیه سخت نصب شوند.
➡️ گیره‌های لوله سطحی اساساً دارای دو پیچ بوده و به صورتی نصب می‌شوند که لوله‌ها با مجاور دیوارها یا سقف برخورد آن‌چنانی نداشته باشند.
برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و اصولی‌تر در مورد استانداردهای لوله‌کشی برق ساختمان، افراد می‌توانند سایر مقاله‌های مربوط به استانداردهای لوله‌کشی برق ساختمان را مطالعه نمایند.
مراحل لوله کشی برق ساختمان
فرایند لوله‌کشی برق ساختمان اساساً در سه مرحله انجام می‌شود. مرحله یا گام نخست مربوط به طول و عرض ساخت‌وساز ساختمان است. گام دوم بعد از تکمیل نمودن کارهایی ازجمله کاشی‌کاری، کف سازی و سفیدکاری دیوارها است.
مرحله پایانی معمولاً بعد از رنگ‌کاری و تکمیل بخش کف خواهد بود. در ادامه به جزئیات دقیق‌تر و کامل‌تر مراحل لوله‌کشی برق ساختمان پرداخته خواهد شد.
مرحله اول لوله کشی برق ساختمان
🔛 کشیدن نقشه ساختمان و واردکردن مواردی ازجمله: دستگاه‌های صوتی و روشنایی، تلفن، پریز برق، آنتن‌ها، آیفون، سیستم اطفاء حریق، وسایل برق اضطراری و … به نقشه.
🔛 اجرای طرح و نقشه در هنگام کار.
🔛 تمامی جعبه کلیدها باید تراز شود.
🔛 با استفاده از شابلون و یا دستگاه شیارزنی باید مسیر لوله‌ها شیار زده شود.
🔛 جدا نمودن جعبه کلید با استفاده از دستگاه مخصوص.
🔛 سوراخ کردن چراغ سقفی به‌وسیله دستگاه .
🔛 راه‌اندازی جعبه کلید بر روی دیوار با استفاده از شابلون و همچنین تراز نمودن دقیق آن.
🔛 برای فیکس کردن لوله‌ها باید آن‌ها را به یکدیگر جوش یا ساپورت داد.
🔛 فرایند ساپورت و جوش برای جلوگیری از پل شدن لوله‌ها بوده و این کار بیشتر مناسب نصب لوله در درون آنتن و جعبه تلفن است.
🔛 نصب لوله پلیکا به‌صورت خمشی یا حرارتی به‌وسیله‌ی فنر و مشعل و برای آب‌بندی کردن آن می‌توان از چسب پلیکا استفاده کرد.
🔛 ساختن تکیه‌گاه‌های سینی برق بر روی کانال تعیین‌شده در نقشه اولیه.
🔛 پوشش کلی بر روی تمامی لوله‌های پلیکا که در کف ساختمان است.
🔛 نصب کردن جعبه‌فیوز و تراز کردن آن در محیط‌ها یا فضاهای مشخص‌شده از قبل.
🔛 نصب آنتن، ماهواره، جعبه تلفن و تراز نمودن در فضاهای تعیین‌شده از قبل (توسط نقشه اولیه).
🔛 تأمین سیستم ارت (اتصال به زمین) و همچنین نصب کردن انواع مختلف سیم و ورق مسی، زغال و نمک برای راه‌اندازی چاه ارت.
مرحله دوم لوله کشی برق ساختمان
این مرحله عموماً بعد از پایان مرحله نخست انجام می‌شود و به‌صورت زیر است:️
🔀 تمیز نمودن جعبه کلید و همچنین بریدن لوله‌های اضافی نصب‌شده بر روی کار
🔀 سیم‌کشی کردن داخل لوله‌های پلیکا (قطر، رنگ و جنس سیم‌ها مطابق با استانداردهای روز از قبل مشخص خواهد شد.)
🔀 کابل‌های شیلد شده برای بلندگوها و این نوع کابل سپس ازآنجا به ولوم های همان اتاق هدایت شده و بعداً در دوشاخه‌های پشت آمپلی‌فایرها قرارگرفته می‌شوند.
🔀 سیم‌کشی برق در ابتدا از درون جعبه‌فیوز و سپس رد شدن از درون سینی برق، بست و ازآنجا به قسمت زیرین کنتور می‌رود.
🔀 کابل‌کشی تلفن و آنتن ماهواره و آیفون اساساً از برد خودشان انجام می‌شود و سیم‌کشی آن از درون سینی خودشان نیز صورت خواهد گرفت
🔀 اتصالات سر سیم درون جعبه کلید، چراغ، جعبه‌فیوز و جعبه آنتن، ماهواره، کپسول آتش‌نشانی یو پی اس و …
🔀 کلیه‌ی اتصالات و بخش‌های پایانی سیم‌ها باید اساساً در کنار حوض حلبی قلع شوند.
🔀 عایق‌بندی اتصالات مختلف به‌وسیله‌ی لاک‌های حرارتی (عوض کردن لنت‌های برق)
🔀 اجرا نمودن کابل‌کشی مربوط به خارج از ساختمان
مرحله سوم لوله کشی برق ساختمان
در این مرحله باید مراتب زیر به‌صورت کلی انجام شوند:
🛂 کلیدها و پریزها بسته می‌شوند و سپس آن‌ها تراز خواهند شد.
🛂 ترمینال بر روی سیم‌ها نصب خواهد شد.
🛂 دتکتور دود و همچنین دستگیره‌های آن بر روی مکان‌های مشخص‌شده از قبل نصب می‌شود.
🛂 نصب نمودن فیوز در درون جعبه‌فیوز و در ضمن سیم‌کشی سیم آن
🛂 نصب کردن آیفون تصویری، سوکت ها با توجه به نقشه طراحی‌شده
🛂 نصب کردن آنتن مرکزی و کلیدهای مخصوص آن
🛂 نصب نمودن سوئیچ‌های ماهواره‌ای
🛂 راه‌اندازی نورچشمی در پارکینگ یا پله
🛂 نصب کردن چشمه‌های روشنایی در سرویس‌های هود مرکزی
🛂 قرار دادن چراغ‌های مخفی در بخش درونی سقف کاذب و کفی های سرامیکی
سخن آخر
لوله کشی برق ساختمان به طور کلی یکی از مباحث مهم و ضروری در زمینه مهندسی برق ساختمان می باشد و برای یادگیری آن باید در دوره های آموزشی تخصصی مهندسی برق در ساخت و ساز شرکت نمایید. اکثر برقکاران در حرفه لوله کشی ساختمانی برای موفقیت باید تا حد امکان با حوزه های مختلف برق ساختمان آشنا باشند. فرآیند لوله کشی ساختمان اصولاً در جلوی پله های الحاقی ساختمان انجام خواهد شد و با لوله کشی برق ساختمان عمدتاً جریان برق سیم ها از جنبه ایمنی برق در امان خواهد بود. در لوله کشی برق ساختمان، سیم ها با مصالح ساختمانی تماس پیدا نمی کنند و در نتیجه سیم ها به هیچ وجه آسیب نمی بینند و پوسیده نمی شوند.
